ธุรกิจช่วงโควิด ธุรกิจไหนร่วง รอด รุ่ง : ดร. เกษม พิพัฒน์เสรีธรรม
SME Think Tank/ดร. เกษม พิพัฒน์เสรีธรรม
แม้ว่าสถานการณ์การระบาดของเจ้าไวรัสร้าย COVID-19 ในบ้านเราจะดีขึ้นตามลำดับ (แต่ต้องการ์ดไม่ตก ระวังการระบาดรอบต่อ ๆไป) แต่สถานการณ์ระบาดของเจ้าไวรัสร้ายตัวนี้ยังอยู่ในขั้นสาหัสในหลายประเทศทั่วโลก โดยเฉพาะประเทศมหาอำนาจอย่างสหรัฐอเมริกา รัสเซีย ประเทศใหญ่ ๆ อย่างอินเดีย บราซิล และหลายประเทศในทวีปอเมริกาใต้ และแอฟริกา หรือแม้แต่ประเทศอินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ เพื่อนบ้านเราในอาเซียน ส่วนประเทศที่สามารถควบคุมการระบาดรอบแรกได้ก็ยังต้องป้องกันการกลับมาระบาดอีก
เราคงต้องอยู่กับเจ้า COVID-19 จนกว่าจะมีวัคซีนมาปราบมันแบบเอาอยู่จริง ๆ ซึ่งไม่ทราบว่าจะเป็นเมื่อไร ปลายปีนี้ ต้นปีหน้า กลางปีหน้า ปลายปีหน้า แต่ขออย่าให้เป็นปีโน้น
คนทำธุรกิจต้องมาพิจารณาว่าวันนี้ วันหน้า 3 เดือน 6 เดือน 12 เดือนหรือนานกว่านั้นที่เจ้า COVID-19 ยังระบาดอยู่ ธุรกิจของท่านจะจัดอยู่ในสถานการณ์ไหน
ร่วง (ไม่ต่อไม่ได้แน่) รอด (ไปต่อได้แต่อาจจะไม่โต) หรือ รุ่ง (ไปต่อแบบรุ่งโรจน์)
หลังจากที่ท่านต้องปรับตัวอยู่กับสภาพที่เรียกกันว่า New Normal มา 4-5 เดือน คงประเมินสภาพธุรกิจของท่านได้แล้วว่าอยู่แบบไหน
ความจริง New Normal ไม่ใช่เรื่องใหม่ที่โลกไม่เคยเผชิญและอยู่กับมันอย่างสบาย ๆ
ลองคิดดูว่าก่อนสงครามโลกครั้งที่สองผู้หญิงไม่จำเป็นต้องไปทำงานนอกบ้าน แต่เมื่อผู้ชายต้องไปเป็นทหารและล้มตายจำนวนมาก ผู้หญิงจึงต้องไปทำงานนอกบ้านหารายได้ให้ครอบครัว และผู้หญิงก็ทำงานนอกบ้านเรื่อยมา จนทุกวันนี้ ผู้หญิงทำงานเก่งกว่าผู้ชายเสียอีก (จริง ๆ นะ)
ก่อนเหตุการณ์ที่ผู้ก่อการร้ายขับเครื่องบินไปถล่มตึกเวิลด์เทรดในสหรัฐอเมริกาที่เราเรียกกันว่า
เหตุการณ์ 911 การเดินทางโดยเครื่องบินสะดวกสบายกว่านี้ ไม่ต้องตรวจสแกนกันมากมายก่อนขึ้นเครื่องบิน ไม่ต้องจำกัดของเหลวในการขึ้นเครื่องบิน แล้วก็เป็นเรื่องที่เราต้องปฎิบัติตามจนเคยชิน
เหตุการณ์โรคไวรัส SARS ระบาดในประเทศจีนเมื่อสิบกว่าปีก่อนทำให้ชาวจีนคุ้นเคยกับการช้อปปิ้งออนไลน์มากขึ้นแบบรวดเร็ว บริษัท Alibaba ของ Jack Ma ซึ่งขณะนั้นเพิ่งทำธุรกิจมาได้ 4 ปี เขาต้องทำตัวแบบเดียวกันกับที่เราเผชิญกับเจ้าCOVID-19 ในเวลานี้ คือทำงานที่บ้าน แต่เขามองเห็นโอกาสที่คนต้องถูกบังคับให้อยู่บ้าน เขาจึงวางตลาดออนไลน์ Taobao ที่ประสบความสำเร็จอย่างรวดเร็วจนปัจจุบันเป็นตลาดออนไลน์ที่ใหญ่ที่สุดในโลกและทำเงินมหาศาลให้ Jack Ma
เมื่อเรามองย้อนหลังไปแบบนี้และคิดบวก เราจะมองเห็นว่าทุกวิกฤตมีโอกาสเสมอ เพียงแต่ท่านต้องมองให้ออกและปรับตัวเป็นทันเวลา
ทีนี้มาลองดูกันครับว่าธุรกิจไหนรอดและรุ่ง ธุรกิจไหนร่วง (และอาจจะม้วย)
ธุรกิจรุ่ง ธุรกิจร่วง
บริการส่งอาหาร ร้านอาหารแบบเดิม ๆ คลับ บาร์
การเรียนออนไลน์ การจัดงานประชุม นิทรรศการ
การประชุมออนไลน์ (Online-conferencing Platforms) โรงภาพยนตร์ งาน แสดงดนตรี
ความบันเทิงออนไลน์ (Online media & entertainment) โรงแรม รีสอร์ต สวนสนุก สวนสัตว์
เกมออนไลน์ (Gaming Platform & VDO Streaming) สายการบิน
ซูเปอร์มาร์เก็ต สถานบริการ ฟิตเนส นวด
บริการส่งสินค้า (Logistics providers) ธุรกิจ อสังหาริมทรัพย์ (Real Estate)
ผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ต (Internet service providers) ห้างสรรพสินค้า ศูนย์การค้า
อุปกรณ์สำนักงาน (ต้องปรับบ้านเป็นสำนักงาน) สำนักงานให้เช่า
อุปกรณ์ฟิตเนสสำหรับการออกกำลังกายที่บ้าน กิจการขายรถยนต์ จักรยานยนต์
บริการ Cyber security บริการท่องเที่ยว
อุปกรณ์เครื่องครัว (เพราะคนต้องอยู่บ้านนาน) การแข่งขันกีฬา
อุปกรณ์ DIY (เพราะคนต้องอยู่บ้านนาน) ธุรกิจก่อสร้าง
ทั้งหมดที่ว่ามาข้างต้นนี้เป็นเพียงตัวอย่างธุรกิจที่เห็นกันได้ชัด ๆ ไม่ต้องอธิบายอะไรกันมาก และในหลายธุรกิจที่จัดว่าเป็นดาวร่วง เมื่อรัฐบาลเริ่มผ่อนคลายความเข้มงวดและให้เปิดกิจการ เราก็ได้เห็นการปรับตัวเพื่อความอยู่รอด อย่าง การจัดงานมอเตอร์โชว์ แบบ New Normal ที่เน้นการเว้นระยะห่าง (Social Distancing) ร้านอาหารในรูปแบบใหม่ โรงภาพยนตร์แบบขับรถยนต์เข้าไปชม ฯลฯ
ท่านเจ้าของธุรกิจต้องพิจารณาว่าธุรกิจของท่านอยู่ฝั่งไหน รุ่ง หรือร่วง แล้วจะปรับตัวอย่างไร
ทำธุรกิจเดิมแล้วปรับตัวตาม New Normal หรือเลิกธุรกิจเดิม แล้วย้ายข้างไปทำธุรกิจที่เป็นดาวรุ่ง
ไม่ว่าจะทำอย่างไร ต้องพิจารณาว่าต้องปรับอะไร ลงทุนเท่าไร ความพร้อมมีไหม และต้องสูญเสียอะไรบ้างถ้าจะปรับหรือจะไม่ปรับ
แต่ที่แน่ ๆ ท่านต้องยอมรับเทคโนโลยีและรู้จักใช้มันให้เป็นประโยชน์ เพราะความเคยชินกับสภาพบังคับในปัจจุบันทำให้ลูกค้าเคยชินและพฤติกรรมเปลี่ยนไป เช่นให้ความสำคัญกับสุขอนามัยมากขึ้น ชอบความสะดวกรวดเร็วของการใช้เทคโนโลยี อินเทอร์เน็ต ในการทำกิจวัตรประจำวัน
การปรับหรือไม่ปรับธุรกิจต้องมีกลยุทธ์ การเตรียมการณ์ และงบประมาณ
อย่างน้อยที่สุดท่านต้องพิจารณาเรื่องเหล่านี้ก่อนที่จะวางกลยุทธ์และแผนงาน
- ความต้องการที่เปลี่ยนไปของลูกค้า
- การตอบสนองความต้องการของลูกค้าที่เปลี่ยนไป
- กลุ่มลูกค้าเป้าหมาย ลูกค้าใหม่หรือลูกค้าเดิม
- การแก้ปัญหาของการทำงานปัจจุบัน
- ช่องทางจำหน่าย
- รูปแบบของการทำกำไร
- การบริหารต้นทุน ค่าใช้จ่าย
- การตลาด
ที่สำคัญคือตัวท่านที่เป็นเจ้าของธุรกิจและทีมงาน พร้อมหรือไม่ อย่างไร
ส่วนกลยุทธ์ว่าจะเปลี่ยนไปทำธุรกิจใหม่เลย แบบว่าท่านอยู่ฝั่งธุรกิจดาวร่วงแล้วคิดย้ายฝั่งไปอยู่ฝั่งธุรกิจดาวรุ่ง ต้องคิดว่าจะไปอย่างไร ไปได้เร็วแค่ไหน เพราะหากหลายคนคิดเหมือน ๆ กัน ไปทำธุรกิจแบบเดียวกัน การแข่งขันก็จะสูงแบบที่เรียกว่ารบกันในน่านน้ำที่แดงฉาน (Red Ocean) ท่านมาทีหลังจะสู้เขาไหวไหม
หรือจะใช้ความคิดมากหน่อย รบแบบ น่านน้ำสีคราม (Blue Ocean) อยู่ในธุรกิจเดิมแต่ปรับด้วยเทคโนโลยีให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมและพฤติกรรมลูกค้าที่เปลี่ยนไป
สมมุติว่าท่านอยู่ในธุรกิจจัดการแสดงดนตรี คอนเสิร์ต ซึ่งในสภาพปัจจุบันอาจทำได้ลำบากหรือไม่สามารถจัดให้มีผู้ชมจำนวนมากได้เพราะเรื่อง Social Distancing ซึ่งแน่นอนจัดคอนเสิร์ตแบบเดิม ๆ ขาดทุนแน่ เพราะค่าตัวนักร้อง นักดนตรี เวที ค่าเช่าสถานที่ ฯลฯ มันไม่ลดไปด้วย ถ้าขายบัตรราคาแพงเกินไปก็ไม่มีคนมาดูอีก
แต่ถ้าท่านคิดแบบฝั่งธุรกิจดาวรุ่งแล้วเอาเทคโนโลยีมาปรับใช้ เช่น VDO Streaming ท่านก็สามารถจัดคอนเสิร์ตที่มีผู้ชมที่บ้านหรือที่ไหน ๆ ก็ได้มากกว่าการจัดแสดงที่เวทีเดียว ท่านสามารถจ้างนักร้องดัง ๆ ค่าตัวแพง ๆ แล้วขายตั๋ว ราคาถูกมาก ๆ ที่จะเรียกความสนใจคนจำนวนมากได้ เรื่องแบบนี้ ไม่ง่ายแต่ไม่ใช่ทำไม่ได้ ท่านคงพอมองเห็นภาพได้นะครับ
ทั้งนี้เรื่องสำคัญของ ธุรกิจช่วงโควิด คือ
1. รูปแบบธุรกิจ (Business Model)
2. สินค้าหรือบริการที่ท่านเสนอ (Product/Service Offers)
3. ประสบการณ์ความพอใจของลูกค้า (Customer Satisfactions & Experiences)
พื้นที่สัมปทานให้เขียนไม่พอแล้ว เอาไว้มาเล่ากันให้ละเอียดในบทความตอนหน้าครับ
I
อัพเดตข่าวสารการตลาดทุกวันได้
Website : Marketeeronline.co /