เวลากาแฟ/วิรัตน์ แสงทองคำ
คงเป็นภาพชัด “เวลากาแฟ”@คาเฟ่ กับ @บ้าน ย่อมมีมิติแตกต่างกันพอสมควร รวมทั้งนิยามและความเป็นไป ว่าด้วย “Slow Bar”
คำที่ว่ามักพาดพิงอย่างเจาะจงถึงร้านกาแฟ หลาย ๆ แห่งมีที่ใหม่ ๆ ให้แตกต่าง ทั้งวิธีทำและบริการ บางแห่งตั้งใจเสริมแต่งพื้นที่ใหม่ให้ดูดี มีบรรยากาศแบบเข้าถึง (ภาพ 1 และ 2) โดยทั่วไป ก็ว่า เป็นเวลากาแฟซึ่งสัมพันธ์และใกล้ชิดกับบาริสต้าเป็นพิเศษ ทำไปดูไป คุยกันไป ใจเย็น ๆ
แต่จากนี้ ตั้งใจไปอีกทางแยก จะให้อีกภาพ ให้ความสำคัญวิถี Slow Bar กับเวลากาแฟ@บ้าน (ภาพ 3) นำเสนอภาพแห่งเรื่องราวและความคิด โฟกัสเกี่ยวกับทักษะและประสบการณ์ ผ่านพลังและน้ำมือมนุษย์
ที่นี่ ที่ว่านี้ คงพอจะถือและเทียบเคียงกับนิยาม Slow Bar ในยุคปัจจุบันได้บ้าง ทั้งในที่ทาง สไตล์ และบรรยากาศ มีชุดและเทคโนโลยีทำกาแฟให้เลือกใช้หลากหลายพอควร ตั้งโชว์ดังของตกแต่งมีดีไซน์ที่แตกต่าง อาจเป็นว่าบาริสต้ากับคอกาแฟ อาจเป็นคนคนเดียวกัน ไม่ก็เป็นคนคุ้นเคยหรือคนในครอบครัว เวลาที่ใช่และสำคัญ อยู่ที่กระบวนการ มักไม่เชื่อมระบบไฟฟ้าโดยตรง หากสัมผัสกับเครื่องมือที่ใช้มืออย่างแท้จริง
นอกจากตั้งใจให้ภาพ Slow Bar สมัยใหม่ ขอเสนอเจาะจงบางโมเดลและเทคโนโลยี ดูอย่างเผิน ๆ คล้าย ๆ กัน มีที่มาจากต้นธารเดียวกัน เมื่อดูดี ๆ มีเรื่องราวและความคิดแตกต่างกันบ้าง นั่นคือ AeroPress แห่งอเมริกา กับ Rok Expresso แห่งอังกฤษ (ภาพ 4)
ที่จริงทั้งสองปรากฏโฉมในช่วงเดียวกัน เมื่อราว 2 ทศวรรษที่แล้ว ท่ามกลางจังหวะเวลา “เปลี่ยนผ่าน” อย่างน่าสนใจ ในยุคผู้คนให้ความสำคัญกับเวลากาแฟมากขึ้นกว่าเดิม แสวงหาทางเลือก ใส่ใจคุณภาพกาแฟ กับวิธีทำอันละเมียดละไม
ช่วงไทม์ไลน์กระแสคลื่นกาแฟลูกที่ 2 ด้วยการมาถึงของ Starbucks จากนั้นเคลื่อนอย่างรวดเร็วสู่คลื่นลูกที่ 3 ราว 2 ทศวรรษที่แล้วนี้เอง ทั้งมีแบบแผนใหม่ ๆ อย่าง Pour Over coffee ซึ่งค่อย ๆ แพร่หลาย เริ่มต้นจากยุคสมัยกาแฟศตวรรษที่ 20 จนกลายเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมกาแฟ และความพิถีพิถันของญี่ปุ่น (ภาพ 5 )
AeroPress ค้นคิดและประดิษฐ์โดยอาจารย์สอนวิชาวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมีชื่อในสหรัฐอเมริกา ใช้งานได้อย่างลงตัวแต่ต้น รูปแบบและวัสดุ ดูธรรมดา ราคาเข้าถึงง่าย จึงใช้กันกว้างขวาง ขณะ Rok Espresso เป็นผลงานจากนักออกแบบผลิตภัณฑ์ในลอนดอน ใช้เวลาปรับแต่งอยู่พักใหญ่ จนเป็นผลิตภัณฑ์ซึ่งดูดีมีดีไชน์ คว้ารางวัลการออกแบบมาแล้วด้วย เป็นอีกระดับหนึ่งในบรรดาเครื่องทำกาแฟสมัยใหม่ ทั้งดีไชน์และราคา ทั้งนี้ทั้งนั้น ทั้งสองโมเดลและระบบมีบางอย่างว่าด้วยความสัมพันธ์กับพลังงานและฝีมือผู้คนด้วยความซับซ้อนไม่แพ้กัน
เป็นความเชื่อมโยงระหว่างทักษะและประสบการณ์ ใช้เวลาเรียนรู้อย่างรอบด้าน ด้วยมีปัจจัยแปรผันมากที่สุดก็ว่าได้ในบรรดาเครื่องทำกาแฟด้วยมือทั้งหลาย เป็นไปอย่างสัมพันธ์และผสมผสาน ทั้งที่ว่าด้วยปริมาณและระดับการบด (กาแฟ) ระดับอุณหภูมิ และปริมาณกับเวลาแช่ (น้ำ) จนมาจบในจังหวะ และเวลา ควบคุมอย่างมั่นคงด้วยมือในกระบวนการปิดท้าย
จะว่าไปแล้ว Slow Bar มีร่องรอยย้อนกลับไปในยุค ESPRESSO (ผมเคยนำเสนอตอนแรก ๆ ของคอลัมน์นี้สัก 4-5 ปีที่แล้ว) จากความเคลื่อนไหวคลื่นลูกแรกในศตวรรษที่ 20 ด้วยแรงสั่นสะเทือนมาจากประดิษฐกรรมเครื่องทำกาแฟเข้มข้นแบบรวดเร็ว เรียกว่า Espresso machine (ใช้ไฟฟ้า) ซึ่งกลายเป็นส่วนหนึ่งวัฒนธรรมอิตาลี และของโลกในเวลาต่อมา ขณะเดียวกันประดิษฐกรรมเครื่องทำกาแฟที่เรียกว่า Moka pot ได้เกิดขึ้นอย่างคู่ขนานในกระแสนั้นด้วย เครื่องทำกาแฟขนาดเล็ก เรียบง่าย ราคาถูก ตั้งบนเตาถ่านหรือแก๊สก็ได้ รุ่นดั้งเดิมแบรนด์ Bialetti ออกแบบและผลิตในอิตาลีตั้งแต่ปี 1934 ได้แพร่หลายอย่างรวดเร็วในครัวเรือน
ดูน่าทึ่ง เรื่องราวและร่องรอยเมื่อราวศตวรรษที่แล้ว เชื่อมโยงกับยุคปัจจุบัน เมื่อมองผ่านความเคลื่อนไหวค่อนข้างคึกคัก ด้วยปรากฏการณ์ปรากฏโฉมร้านกาแฟเล็ก ๆ Slow Bar กับ Moka Pot สไตล์ Bialetti
ที่นี่เองก็เคยมี เคยใช้ Moko Express ของ Bialetti ด้วยเช่นกัน นานมาแล้ว ไม่เพียงรื้อค้นจนพบ ยังสามารถสืบสาวเรื่องราว Slow Bar ที่นี่ ให้ย้อนรอยไปราว 2 ทศวรรษทีเดียว จึงมีแรงจูงใจซ่อมให้กลับมาใช้งานใด้อีกครั้ง หรืออย่างน้อยตั้งโชว์ไว้ (ภาพ 6-8)
เพื่อให้ Slow Bar @บ้าน มีเรื่องราวและความคิดยิ่งขึ้น
วิรัตน์ แสงทองคำ คอลัมนิสต์ ธุรกิจอิสระ ด้วยวัตรปฏิบัติ 4 ทศวรรษกับผลงานนับพันชิ้น งานบางส่วนปรากฏใน https://viratts.wordpress.com/และ https://www.facebook.com/วิรัตน์-แสงทองคำ เบื้องหลังฉาก “เวลากาแฟ” ดำเนินไปเป็นกิจวัตร ด้วยเรื่องราวและความคิดที่แตกต่าง เพิ่งจะเปิดสู่วงกว้างครั้งแรก @Marketeer online
–
อัพเดตข่าวสารการตลาดทุกวันได้ที่ Website: Marketeeronline.co
Facebook: www.facebook.com/marketeeronline
