กาแฟน่าน แกะรอยกาแฟมณีพฤกษ์ เวลากาแฟ โดย วิรัตน์ แสงทองคำ
การเดินทางอันตื่นเต้นด้วยโฟร์วีล ช่วงปลายฝนต้นหนาว ไต่ ปีน ลัด เลาะไปตามเส้นทางเล็กๆ บางช่วงเฉอะแฉะ คดเคี้ยว ท่ามกลางเทือกเขาสูงชันสลับซับซ้อน เพื่อตามหา “เวลากาแฟ” ที่แตกต่าง เต็มไปด้วยเรื่องราว
เทือกเขาสลับซับซ้อน มีหลายดอย หลายชีวิตผู้คนชนเผ่า และหลายตำนาน ก่อนจะมาเป็นอุทยานแห่งชาติดอยภูคา มาจากชื่อดอยที่สูงที่สุด ดอยที่มีต้นชมพูภูคา พืชพันธุ์หายาก พบที่นี่เท่านั้น ออกดอกในทุกหน้าหนาว
ดอกชมพูภูคาบานครั้งแล้วครั้งเล่ามานานกว่าตำนานหลายชีวิต ไม่ว่าชนเผ่าอันโดดเดี่ยว กับช่วงเวลาหนึ่งกับกระบวนการคอมมิวนิสต์ จนมาถึงยุคสมัย เป็นแหล่งแวะเวียน ชื่นชม ของผู้แรมทาง และ “คอกาแฟ”
มุมมองหนึ่ง มุมมองของผมเอง กับ “เวลากาแฟ” ซึ่งได้มาถึงอย่างเป็นจริงเป็นจัง เชื่อว่าโฉมหน้าใหม่ บุคลิกเฉพาะ กาแฟน่าน เริ่มต้นขึ้นที่นี่
“เวลากาแฟ” ของปัจเจก ย่อมเชื่อมโยงกับเรื่องราว และประสบการณ์ในมุมกว้างที่น่าทึ่ง ฐานะคอกาแฟผู้มีประสบการณ์พอสมควร เชื่อว่าช่วงต้นธารจะมีคุณค่า น่าสนใจมากขึ้นๆ ด้วยมองย้อนกลับไปในสิ่งสัมผัสค่อนข้างยาก ยิ่งค่อนข้างเป็นนามธรรม ยิ่งใคร่จะเข้าถึง เพื่อเชื่อมต่อกับช่วงปลายๆ ทาง จากร้านกาแฟน่านั่งนานๆ อบอวลด้วยกลิ่น (กาแฟ) และบรรยากาศผู้คน กระบวนการทำและเทคนิคค่อนข้างซับซ้อน ผ่านอุปกรณ์ที่มีดีไชน์ ผ่านชื่อหลากหลาย ผ่านเมนูเตะตา ด้วยงาน Graphic และ Typography อันน่าดึงดูด
ผมคงเหมือนกับอีกหลายคน ดั้นด้นไปบ้านมณีพฤกษ์ เพื่อสัมผัสกาแฟน่าน ต้นธารที่มีฉาก ตำนาน และเรื่องเล่ามีสีสัน
บ้านมณีพฤกษ์ อยู่ในอำเภอทุ่งช้าง จังหวัดน่าน บนพื้นที่ภูเขาสูง 1,400-1,600 เมตร จากระดับน้ำทะเล เป็นชุมชนชนเผ่ามีวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของตนเอง มีแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติแห่งหนึ่งซึ่งตั้งใจโปรโมตท้าทาย –ผาผึ้งที่สูงลิบ เพื่อชมทะเลหมอก หรือเมื่อฟ้าเปิด จะมองเห็นตัวเองเป็นเพียงสิ่งเล็กๆ ท่ามกลางเทือกเขาสลับซับซ้อนทาทาบท้องฟ้าอันกว้างใหญ่ไกลสุดตา
ทว่า กระแสบวกอันคึกคัก จริงจัง มาจากสิ่งเพิ่งเกิดขึ้นที่นี่เมื่อไม่นานมา ผู้คนกำลังตามหา “กาแฟมณีพฤกษ์”
เมื่อผมได้สัมผัสด้วยตนเอง ในวันที่ฟ้าฝนไม่เป็นใจ ไม่สามารถไปถึงผาผึ้ง ทว่า แน่ใจว่าได้มาถึง “กาแฟมณีพฤกษ์-กาแฟน่าน” อย่างแท้จริง
เรื่องราวกาแฟมณีพฤกษ์ เพิ่งเกิดขึ้นราวๆ ทศวรรษเดียว เกี่ยวข้องกับผู้คนหลายคน หลายส่วน คนละไม้คนละมือ แต่มีสองคนที่ไม่พูดถึงคงไม่ได้ ด้วยมีพวกเขา “กาแฟมณีพฤกษ์” จึงมีเรื่องราวเข้มข้นขึ้น
ทั้งสองเกิดที่นี่ ตั้งแต่บ้านยังชื่อจงไฝ่ คนหนึ่งเป็นฝรั่งมิชชันนารี อยู่มาตั้งแต่รุ่นพ่อ อีกคนหนึ่งเป็นลูกหลานชนเผ่า ย่อมถือเป็น “ตัวแทน” คนพื้นถิ่น มีบทบาทที่แตกต่าง ด้วยช่วงเวลาที่สัมพันธ์ต่อเนื่องกัน คนหนึ่งบุกเบิก เชื่อมโยงแหล่งผลิตกับวงจรการค้าให้เป็นจริง อีกคนหนึ่งผลักดันชุมชนให้มีส่วนร่วม สะสมบทเรียนด้วยตนเองในวงจรต่างๆ กว้างขึ้น ให้เพื่อแน่ใจว่าชุมชนอยู่อย่างมั่นคง ด้วยวิถีกาแฟกับการดูแลธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
ทั้งสองมีบทบาทอย่างที่ควรเป็นไป สร้างแบรนด์กาแฟมณีพฤกษ์โดดเด่นอย่างรวดเร็ว ผู้คนรู้จักชื่อหมู่บ้านอันห่างไกลบนภูเขาสูงมากขึ้นไปด้วย ทั้งได้ขยายความหมายกาแฟเชิงภูมิศาสตร์ให้กว้างขึ้น สู่ความเป็น “กาแฟน่าน” ที่สำคัญได้จุดประกายกลายเป็นกระแสขยายวงกว้างไปอีก
กาแฟน่าน กับอ้างอิงแหล่งปลูกอย่างหลากหลายอย่างเจาะจง เป็นภาพเด่นชัดกว่าที่ใดๆ จากอาณาบริเวณเกี่ยวเนื่องกับอุทยานแห่งชาติดอยภูคา มีหลากหลายมากขึ้นตามกันมา กลายเป็นบุคลิกและแบรนด์ เป็นกรณีศึกษา อาทิ “กาแฟบ่อเกลือ” บ่งบอกแหล่งใหญ่อีกแหล่งหนึ่งซึ่งเชื่อมโยงแหล่งท่องเที่ยวแหล่งผลิตโบราณสินค้าพื้นฐาน ขณะตั้งใจแยกย่อยไปอีก อย่าง “กาแฟหัวยขวาก” อิทธิพลนั้นข้ามฟากมายังดอยสวนยาหลวง “กาแฟสันเจริญ” จรดแดนต่อแดนน่าน-พะเยา
เข้ากันเป็นจังหวะ เข้ากับโมเดลธุรกิจร้านกาแฟใหม่ๆ ในตัวเมืองน่าน ร้านหนึ่งในนั้นแม้เพิ่งเปิดปลายปี 2560 ดูจะเป็นที่แวะเวียนคุ้นเคยผู้มาเยือน เพื่อสัมผัสเมืองน่าเที่ยว ผ่าน กาแฟ “จากทุกดอยในจังหวัดน่าน”
“กาแฟน่าน” ที่น่าสนใจ มีอีกบุคลิกหนึ่ง นิยาม “อาราบิก้า” ให้มีความหมายกว้างและแตกต่าง
ฝรั่งมิชชันนารีคนนั้น หลังจากไปพักหนึ่งช่วงวัยศึกษาเล่าเรียน ได้กลับมามณีพฤกษ์ ขณะกาแฟภาคเหนือไทยกำลังเติบโตโดยเฉพาะที่เชียงใหม่ เชียงราย เขาพกประสบการณ์ที่แตกต่างมาด้วย จากประสบการณ์กาแฟในสหรัฐอเมริกา ช่วงเวลาเดินหน้าสู่ยุคใหม่-คลื่นลูกที่ 3 (Third wave of coffee )
เขาบุกเบิกสิ่งสำคัญ แสวงหาพันธุ์กาแฟให้หลากหลายมากขึ้น จากเส้นทาง อาราบิก้า (Arabica) สายพันธุ์เดียว ซึ่งโปรโมตเกินควรในดอยภาคเหนือ สู่สายพันธุ์ใหม่ๆ รสชาติที่ดีที่แตกต่าง นอกจากเป็นการส่งเสริมต้นธาร กาแฟพิเศษ (Specialty coffee) ตามกระแสในศตวรรษใหม่แล้ว ถือเป็นกระบวนการเรียนรู้ ทดลองตามแนวเกษตรกรรมสมัยใหม่ที่ควรเป็น กาแฟน่านไม่เพียงมีสายพันธุ์อาราบิก้าอย่างหลากหลายกว่าที่อื่นๆ ยังให้ภาพอย่างชัดเจนอย่างตั้งใจ มายัง “คอกาแฟ” ผ่านบรรจุภัณฑ์
การเดินทางดั้นด้นค้นหา “เวลากาแฟ” ต้นธาร เป็นประสบการณ์เร้าใจ ไม่เพียงน่านเท่านั้นที่จะไปอีก ยังมีอีกหลายจุดหมายปลายทางใน Bucket List
อ่านเรื่องทั้งหมด ทั้ง 12 ตอนของ เวลากาแฟ : วิรัตน์ แสงทองคำ ได้ที่นี่
วิรัตน์ แสงทองคำ คอลัมนิสต์ธุรกิจอิสระ ด้วยวัตรปฏิบัติ 4 ทศวรรษกับผลงานนับพันชิ้น งานบางส่วนปรากฏใน https://viratts.wordpress.com/ และ https://www.facebook.com/วิรัตน์-แสงทองคำ ขณะ “เวลากาแฟ” ดำเนินเป็นกิจวัตร ด้วยเรื่องราว และความคิด เพิ่งจะเปิดสู่วงกว้างครั้งแรก @Marketeer online
อัพเดตข่าวสารการตลาดทุกวันได้
Website : Marketeeronline.co /