มูลค่าตลาดหนังสือในไทย 20,000 ล้านบาท หมวดหมู่ที่เติบโตได้ดี คือ หนังสือนวนิยาย, หนังสือการ์ตูนและมังงะ, หนังสือฮาวทู, หนังสือเด็ก ซึ่งอย่างหลังถือเป็นหมวดสำคัญในการสร้างนิสัยรักการอ่านระยะยาว
Marketeer พูดคุยกับ คุณริสรวล อร่ามเจริญ กรรมการผู้จัดการ บริษัท แปลน ฟอร์ คิดส์ จำกัด สำนักพิมพ์หนังสือเด็กที่อยู่ในตลาดมา 28 ปี กล่าวว่า ภาพรวมตลาดหนังสือเด็กในไทย ทรงตัวได้ดีแม้ในช่วงวิกฤตโรคระบาด เนื่องจากเป็นช่วงเวลาที่ครอบครัวได้ใช้เวลาอยู่บ้านกับลูกหลานมากขึ้น ส่งผลดีต่อตลาด
ปัจจุบัน ตลาดหนังสือเด็กในไทย มูลค่าตลาดราว 2,000 ล้านบาท พิมพ์ปกใหม่ราว 300-400 ปกต่อปี สัดส่วนโลคอลคอนเทนต์อยู่ที่ 70% และเป็นการซื้อลิขสิทธิ์จากต่างประเทศ 30% เนื่องจากอย่างหลังใช้ต้นทุนการดำเนินงานที่สูง ทั้งตลาดยังขับเคลื่อนโดยสำนักพิมพ์รายใหญ่เป็นหลัก
ในส่วนของการเข้ามาของยุคดิจิทัล ที่สร้างการเปลี่ยนแปลงในการเข้าถึงสื่อการเรียนรู้ของเด็กตลอดช่วง 10 ปีที่ผ่านมา หนังสือเล่มก็ยังคงเป็นสื่อหลักของตลาดหนังสือเด็ก
แต่ก็มองว่าทุกวันนี้ ด้วยความก้าวหน้าของเทคโนโลยี และความคุ้นเคยที่มากขึ้นของผู้ใช้ ตลาดหนังสือเด็กก็มีการปรับตัวเข้าสู่อีบุ๊กหรือสื่อมัลติมีเดียมากขึ้น โดยเชื่อมต่อประสบการณ์ควบคู่ไปกับหนังสือเล่ม อาทิ คิวอาร์โค้ดสแกนที่หนังสือเล่ม เพื่อเข้าถึงคอนเทนต์เพิ่มเติมผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์
ส่วนทิศทางผู้บริโภคในตลาดหนังสือเด็ก แม้ไทยกำลังเผชิญสถานการณ์อัตราการเกิดของประชากรที่ลดลง แต่เทรนด์คนรุ่นใหม่ที่เลือกมีลูกคนเดียว หรือสร้างครอบครัวขนาดเล็กลง ก็ยังส่งเสริมให้มีการใช้จ่ายเพื่อลูกหลานได้ในมูลค่าที่สูงขึ้น
อีกทั้ง การฟื้นตัวของวิกฤตโรคระบาด ทำให้กลุ่มครอบครับกลับมาเป็นกลุ่มสำคัญของกิจกรรมนอกบ้าน สำนักพิมพ์หนังสือเด็กก็ต้องมุ่งสร้างการรับรู้ด้วยการนำเสนออีเวนต์ออนกราวด์ที่ส่งเสริมประสบการณ์ใหม่ ๆ
อย่างของแปลน ฟอร์ คิดส์ ก็มีการนำคาแรคเตอร์ขวัญใจนักอ่านในหนังสือนิทานมาร่วมอีเวนต์ในรูปแบบมาสคอตในพื้นที่กลุ่มเป้าหมาย อย่างเช่น งานหนังสือ, ศูนย์การค้าย่านชานเมือง ทั้งพัฒนาพื้นที่ขายให้เป็นเพลย์กราวด์สำหรับการเรียนรู้
หรือในเทศกาลหนังสือภาษาอังกฤษ Big Bad Wolf Books หนึ่งในแม่เหล็กสำคัญของงานอย่าง ‘หนังสือเด็ก’ ที่มีหลากหลายทั้งภาษาอังกฤษ และภาษาไทย ปีนี้ก็ได้กลับมาจัดที่อิมแพ็ค เมืองทองธานี ในวันที่ 7-17 สิงหาคม 2568 หลังเพิ่งมีการเปิดใช้งานรถไฟฟ้าสายสีชมพูส่วนต่อขยาย สถานีเมืองทองธานี ซึ่งบริษัทก็มีการจัดสรรพื้นที่การเรียนรู้ในส่วนของบูธของแปลน ฟอร์ คิดส์ เช่นเคย
อย่างไรก็ตาม ตลาดหนังสือเด็กในไทย ก็ยังมีความท้าทายในหลากหลายด้าน ทั้งภาวะเศรษฐกิจที่ชะลอตัว ต้นทุนการพิมพ์ซึ่งส่วนใหญ่ยังเป็นการพิมพ์แบบ 4 สี ก็ปรับตัวขึ้นราว 20% ทุกปีมาตั้งแต่ช่วงวิกฤตโรคระบาด สอดคล้องกับภาพรวมตลาดหนังสือ ตลอดจนปัญหาละเมิดลิขสิทธิ์ที่ยังคงมีอยู่สูง
ทั้งนี้ มองว่า ‘ตลาดหนังสือเด็ก ถ้าจะตาย คงตายไปนานแล้ว’ แต่เพราะหนังสือเด็กยังเป็นสื่อที่สำคัญ และเข้าถึงง่ายที่สุดสำหรับใช้สร้างกิจกรรมร่วมกันของครอบครัวกับลูกหลานปฐมวัย เด็กได้ยินเสียงพ่อแม่เล่านิทานให้ฟังตั้งแต่ยังอยู่ในครรภ์ ตลอดจนยังช่วยส่งเสริมการใช้ภาษา การเรียนรู้แง่มุมต่าง ๆ ของชีวิตผ่านเรื่องราวของหนังสือ