ซีเอ็ด ร้านหนังสือที่ขออยู่ไปเป็นร้อยปี เพราะหนังสือดี ๆ ไม่มีวันหมดอายุ

ซีเอ็ด ร้านหนังสือที่ขออยู่ไปเป็นร้อยปี เพราะหนังสือดี ๆ ไม่มีวันหมดอายุ

การอ่านคือรากฐานแห่งการพัฒนาที่แท้จริง ประเทศที่พัฒนาแล้วจึงพยายามปลูกฝังให้เยาวชนรักการอ่าน เพราะยิ่งคุณอ่าน โลกทัศน์ของคุณจะเปิดกว้าง ระบบการคิดเป็นระเบียบ

แต่ในประเทศไทย นิสัยรักการอ่านอาจยังไม่ถูกปลูกฝังในทุกครอบครัว ครอบครัวที่เห็นคุณค่าของการศึกษา หรือชนชั้นกลาง จะสอนลูกเรื่องนี้ แต่ครอบครัวที่หาเช้ากินค่ำอาจมองข้ามสิ่งเหล่านี้ไป เพราะไม่มีเวลา และขาดแคลนทุนทรัพย์ ทำให้เด็กบางคนไม่สามารถเข้าถึงหนังสือได้

คุณรุ่งกาล ไพสิฐพานิชตระกูล กรรมการผู้จัดการ บมจ. ซีเอ็ดยูเคชั่น ผู้บริหารรุ่นที่สอง ได้กล่าวกับ Marketeer ว่า ไม่ใช่ว่าเด็กไม่รักการอ่าน พ่อแม่ที่มีกำลังซื้อสามารถให้ความสำคัญกับเรื่องนี้ได้ แต่ช่องว่างระหว่างรายได้ของคนชนชั้นรากหญ้ากับชนชั้นกลางนั้นกว้างมาก ค่าใช้จ่ายในการซื้อหนังสือสำหรับผู้มีรายได้น้อยอาจเป็นเรื่องไกลตัว แม้กระทั่งห้องสมุดประจำอำเภอก็เป็นเรื่องลำบาก โจทย์คือต้องถามกลับไปว่า จะทำอย่างไรให้เด็กทุกคนสามารถเข้าถึงหนังสือได้อย่างเท่าเทียม

ทุกวันนี้ความต้องการหนังสือ โดยเฉพาะหนังสือเด็ก เพิ่มขึ้น แม้อัตราการเกิดจะลดลง แต่ยอดขายในกลุ่มหนังสือเด็กยังคงเท่าเดิม ซึ่งแปลว่าเด็กหนึ่งคนอ่านหนังสือเพิ่มมากขึ้น

เทรนด์หนังสือก็มีความหลากหลายขึ้น จากเดิมที่หนังสือเด็กมักเป็นนิทานอ่านง่าย เน้นความสดใส สนุกสนาน ทุกวันนี้หนังสือเด็กกลับแฝงประเด็นเรื่องความไม่เท่าเทียม และสอนให้มั่นใจในตัวเองตามยุคสมัย แม้เด็กจะชอบดูสื่อออนไลน์เพราะน่าสนใจกว่า แต่การรับชมสื่อก็เหมือนเป็นการ “wrap-up” บางอย่าง ผู้ปกครองต้องคอยสังเกตและต่อยอดหาหนังสือที่ตรงกับความต้องการของเด็ก เพียงเท่านี้ก็สร้างนิสัยรักการอ่านได้แล้ว

ในกลุ่มวัยรุ่นวัยเรียน พบว่ามีการอ่านหนังสือมากขึ้น ทั้งออนไลน์และออฟไลน์ วัยเรียนอาจให้ความสำคัญกับหนังสือวิชาการ แต่ประเภทอ่านนอกเวลาก็มาแรง เช่น นวนิยาย มังงะ ซึ่งในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติที่ผ่านมา คอนเทนต์บันเทิงคิดเป็นกว่า 40% ของงาน และเด็ก ๆ สนใจหนังสือแปลจากเอเชียมากขึ้น ทั้งจากจีน เกาหลี ญี่ปุ่น (เช่น หนังสือแนวปรัชญา: อิคิไก คินสึงิ) ด้วยอิทธิพลที่เผยแพร่มาจากหนังและละครด้วยส่วนหนึ่ง อย่างไรก็ตาม หนังสือจากฝั่งตะวันตกยังคงเป็นผู้นำด้านยอดขายเช่นเดิม

ตลาดหนังสือไทยแข่งกันอย่างยุติธรรม

ตลาดนี้ถือว่าเป็นการแข่งขันที่สมบูรณ์ ไม่ต้องกังวลเรื่องการผูกขาด เพราะผู้ผลิตหนังสือมีเยอะ ทุกสำนักพิมพ์ไม่ว่าจะเล็กรายใหญ่หรืออินดี้ต่างก็มีหลากหลายหมวดหมู่ เช่น บางครั้งหนังสืออินดี้ (เช่น *นาซ่าก็พาเธอกลับมาไม่ได้*) จะมีราคาต่ำกว่าเพราะมี Volume น้อย แต่ถ้าเป็นหนังสือที่มียอดผลิตมาก ต้นทุนก็จะถูกลงตามไปด้วย

คนมักบ่นว่าหนังสือแพง แต่ที่จริงแล้ว หนังสือไทยถูกกว่าหนังสือแปลถึง 40% ราคาหนังสือฉบับภาษาไทยจะอยู่ที่ประมาณ 200-500 บาท ซึ่งซีเอ็ดก็อยากจะปรับราคาขึ้น 10-15% เพราะต้นทุนกระดาษเพิ่มขึ้นสูง หนังสือบางหมวดในช่วงเศรษฐกิจแย่ สำนักพิมพ์ก็จะใช้วิธีย่อขนาดหนังสือลง ย่อยง่าย อ่านไว

ในยุคนี้สำนักพิมพ์เก่า ๆ เป็นอย่างไรบ้าง

ส่วนใหญ่จะเป็นแมกาซีนที่ปิดตัวลงไปเยอะ เพราะแมกาซีนเป็นคอนเทนต์ระยะสั้น ซึ่งแพ้ความไวของออนไลน์ หลายแห่งต้องทรานส์ฟอร์มสู่ออนไลน์แล้วนำคอนเทนต์ในออนไลน์กลับมาใส่ในแมกาซีน

แม้สำนักพิมพ์เก่าหลายแห่งจะล้มหายไป แต่คลื่นลูกใหม่ก็เข้ามาแทนที่ไวมาก คนรุ่นใหม่หันมาทำหนังสือเยอะและสนุกสนานตามสไตล์นิวเจน ข้อได้เปรียบของสำนักพิมพ์เก่าคือประสบการณ์ เขาจะเลือกหนังสือต่างประเทศมาแปลและขายดีทุกเล่ม ด้วยความชำนาญและชั่วโมงบินสูง

ก้าวต่อไปของซีเอ็ด

คุณรุ่งกาลกล่าวเสริมว่า จากนี้บริษัทจะปรับคอนเทนต์ จับมือกับพันธมิตรมากขึ้น สร้างความสนุกสนานให้มากขึ้น แม้ว่าซีเอ็ดจะอายุ 50 ปี แต่ไม่แก่ตามอายุ ซึ่งซีเอ็ดพยายามรีแบรนด์มา 3-4 ปีแล้ว เพื่อปรับลุคให้มินิมอลและบาลานซ์กับยุคสมัย

ล่าสุด ซีเอ็ดได้ปรับโฉมสาขา “ซีเอ็ด ซีคอนสแควร์ ศรีนครินทร์” ภายใต้คอนเซ็ปต์ “ฉลองสาขาใหม่…คนไทยต้องได้อ่าน” พื้นที่แห่งการเรียนรู้ที่ทันสมัยแห่งใหม่ เน้นการเข้าถึงหนังสือและสื่อการเรียนรู้ได้อย่างสะดวกสบายยิ่งขึ้น ตอบโจทย์ทุกความต้องการของนักอ่านทุกเพศทุกวัย

แต่เมื่อต้นปีที่ผ่านมา ซีเอ็ดได้ปิดร้านหนังสือจาก 220 สาขา เหลือ 207 สาขา เนื่องจากสถานการณ์เศรษฐกิจที่ตึงเครียด อย่างไรก็ตาม การปิดและเปิดสาขาทดแทนเป็นเรื่องปกติ โดยเฉลี่ยจะปิดปีละ 5-10% ขณะที่เปิดใหม่ 5%

ธุรกิจร้านหนังสือขึ้นอยู่กับองค์ประกอบไม่กี่อย่าง คือ คนอ่านดี หนังสือดี และองค์ประกอบของตลาดหนังสือที่ดี สิ่งเหล่านี้จะผลักดันให้ร้านหนังสือสามารถไปต่อได้

สุดท้ายนี้ ร้านหนังสือซีเอ็ดจะอยู่ไปถึง 500 ปี หรืออาจไม่มีที่สิ้นสุด เพราะไม่คิดว่าหนังสือจะหายไปไหนได้ เนื่องจากหนังสือเป็นสื่อส่งผ่าน ‘อารยธรรม’ และเป็น ‘หลักฐานการบันทึกความสุขในแต่ละช่วงวัยของมนุษย์’

แรงบันดาลใจเริ่มต้นที่นี่ ซีเอ็ด

–

---