เวลากาแฟ โดย วิรัตน์ แสงทองคำ
สถานการณ์วิกฤตในวงกว้าง ไม่ได้มาอย่างไม่มีที่ไม่มีทาง หากมาจากแรงปะทุปะทะไปมาระหว่างชิ้นส่วนเล็กๆ
เป็นเช่นนั้น “เวลากาแฟ” อันแผ่วเบา จึงถูกกระชากลากไปตามกระแสอันเชี่ยวกราก COVID-19 เป็นไปอย่างไม่มีกระบวน พักใหญ่ทีเดียวกว่าจะมาถึง ณ ที่ที่ซึ่งพอให้ภาพหนึ่งซึ่งพอจับต้องได้
กะว่าจะเล่าเรื่อง Specialty coffee @MUNICH, GERMANY ศูนย์กลางกาแฟยุคสมัยแห่งหนึ่งของยุโรป ทว่าจำต้องเว้นวรรคไป ด้วยวิกฤตการณ์โรคระบาดระดับโลกมาถึงในห้วงเวลาเคลื่อนย้ายจากจีนแผ่นดินใหญ่ ศูนย์กลางแพร่ระบาดเปิดฉากไปยังศูนย์กลางใหม่ที่ยุโรป
โชคดียังเหลือร่องรอยให้เล่า (อย่างตั้งใจด้วยภาพ) ก่อนมีเรื่องมีราวได้เดินทางสู่ MUNICH ช่วงต้น ๆ ฤดูหนาว (มีบางตอนเล่าบางเรื่องไว้ โปรดอ่าน “วิถีและสีสัน@Munich” ประกอบ) จากวิถีเร่งรีบเบียดเสียดผู้คนในบริการรถไฟใต้ดิน ไปยังจัตุรัสใจกลางเมือง-Marienplatz กลืนไปกับฝูงชนเชื่องช้าทว่าล้นหลาม ในบรรยากาศเทศกาล Christmas market หลายคนถือแก้วไวน์ร้อน (Mulled wine) เพิ่มอุณหภูมิในร่างกาย คลายความหนาวเหน็บ ส่วนเราหาวิธีที่แตกต่าง ด้วย “เวลากาแฟ” ณ คาเฟ่ซึ่งสรรหา อยู่ไม่ไกลในบริเวณนั้น
แห่งแรก วันแรก คาเฟ่ยุคสมัยซึ่งผสมผสานกับความคลาสสิกอย่างลงตัว เปิดขึ้นเมื่อกว่าทศวรรษ แบ่งแยกพื้นที่บริการเป็น 2 ส่วน ระหว่างบริการจากโรงคั่วกาแฟ ด้วย Specialty coffee จากแหล่งซีกโลกใต้ กับอีกส่วนให้สัมผัสประสบการณ์ต้นตำรับ Coffee House วัฒนธรรมกาแฟดั้งเดิมแห่งยุโรป ที่จับต้องได้ผ่านเก้าอี้ไม้สีน้ำตาลสไตล์เวียนนา มากับบริการตามแบบฉบับเยอรมัน Cake & Coffee ซึ่งมี Drip Coffee อยู่ด้วย (ภาพ 1–5)
บางคนสนใจส่วนเติมแต่งใหม่ ๆ โดยเฉพาะบริการเป็นกันเองโดย Barista สาวสวยชุดแดงชาวแคนาดา จนกลายเป็นชิ้นส่วนเล็ก ๆ เป็นเอกลักษณ์ (ชมคลิปประกอบ)
อีกแห่งในวันต่อ ๆ มา ซึ่งแตกต่าง เปิดขึ้นตามกระแส Specialty Coffee กับ Independent coffee shops ยังไม่ถึง 10 ปี ด้วยองค์กระกอบผสมผสานแห่งยุคสมัยอย่างหลากหลายและเหลือเชื่อ Startup โดยชาวออสเตรเลีย ผู้มาจากอีกซีกโลก ซึ่งมีวัฒนธรรมกาแฟเข้มแข็งพอควร ออกแบบอย่างตั้งใจ ทั้งโมเดลธุรกิจ มิติอันซับซ้อนหลากหลาย รวมทั้งมีโรงคั่วกาแฟของตนเอง ทั้งตั้งใจให้มีบุคลิกเฉพาะ แต้มสีน้ำเงินครามเป็นพื้น โดยนักออกแบบศิลป์ชื่อดังแห่งนิวยอร์ก ปรุงบรรยากาศคาเฟ่สไตล์สแกนดิเนเวียกับแคลิฟอร์เนียให้เข้ากัน ขณะใส่ใจรายละเอียดวิถีแห่งญี่ปุ่น มีผลิตภัณฑ์ทำกาแฟจากโลกตะวันออกมาโชว์ มาจำหน่าย (ภาพ 6-13)
และแล้วก็มาถึงช่วงเวลาอันพรั่นพรึง คาเฟ่ทั่วยุโรปหยุดให้บริการแทบจะพร้อม ๆ กัน เป็นฉากในประวัติศาสตร์หนึ่งซึ่งไม่เคยปรากฏ ไม่ว่าจะเป็นคาเฟ่ยุคสมัยอย่างที่ว่ามา ไม่ว่าคาเฟ่ซึ่งคงอยู่อย่างมั่นคงตั้งแต่ยุคเปิดตำนาน Espresso (โปรดอ่าน “ยุคสมัย Espresso” ประกอบ) สื่อยุโรปพร้อมใจกันนำเสนอข่าวหนึ่ง Café de Flore คาเฟ่ในตำนานแห่งปารีส ก่อตั้งมากว่าศตวรรษ ซึ่งไม่เคยหยุดบริการเลย แม้ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ปรากฏภาพคาเฟ่ไร้ชีวิตชีวาและไร้ผู้คน มีแต่กองโต๊ะ-เก้าอี้ สุมรวมกันไว้ภายในอย่างไร้ระเบียบ
ในที่สุด เรื่องราว “เวลากาแฟ” แห่งยุโรปได้มีโอกาสกลับมานำเสนอตอนต่อซึ่งขาดช่วงไป พร้อม ๆ กับคาเฟ่ในยุโรปส่วนใหญ่ได้กลับมาเปิดให้บริการกันอีกครั้ง หลังจากเว้นว่างไปเกือบ 2 เดือน มิใช่แค่เว้นวรรคพักช่วงชั่วคราวอย่างปกติธรรมดา หากเป็น “เวลาไม่กาแฟ” อันตรึกตรองอย่างหนักหน่วง เพื่อเตรียมตัวเข้าสู่ห้วงเวลาใหม่ที่แตกต่างอย่างยากจะคาดเดา
ห้วงเวลาอันตรึกตรองอย่างซับซ้อนกว่าที่เคย กลั่นเป็นบทเรียนจากประสบการณ์ ท่ามกลางสถานการณ์อันยากลำบาก หากสามารถแพร่กระจายถ่ายเทได้เช่นเดียวกับไวรัส ภาพนั้นย่อมเทียบเคียงได้บางระดับกับปรากฏการณ์อันเยาว์วัยในบ้านเรา
มิใช่แค่ “เรื่องราวผู้คนกับช่วงเวลาครุ่นคิด สนทนา แลกเปลี่ยน-ผนึกพลัง ความรู้ และความเชื่อ…” มีเรื่องเล่า มีสีสันมากกว่า ไปไกลกว่า “เรื่องราวอันเต็มไปด้วยแรงบันดาลใจ แรงขับเคลื่อน โดยคนหนุ่มสาว ในฐานะ Startup บ่มเพาะความเป็นผู้ประกอบการ (Entrepreneurship) …” ด้วยบทเรียนและความรู้ตกผลึกอย่างซับซ้อนยิ่งกว่าภาพกว้างอย่างที่เคยกล่าว “บทเรียนและทักษะองค์รวม (Holistic approach) แห่งยุคสมัย เป็นวงจรอันซับซ้อนและมีค่า ตั้งแต่การออกแบบใหม่ (ออกแบบธุรกิจ หรือ Business model ออกแบบบริการ หรือ Service design และออกแบบร้านเชิงสถาปัตยกรรม และตกแต่งภายใน)” อย่างที่เคยว่าไว้ (ตัดบางตอน บาง Keyword จากเรื่อง “เวลาเดินทางกับร้านกาแฟอิสระ”)
มีบางบทสรุปแห่งบทเรียนซึ่งพอจะมีบทพิสูจน์ คาเฟ่กับโรงคั่วเล็ก ๆ เป็นโมเดลคาเฟ่ยุคสมัยซึ่งเกื้อกูล กระจายความเสี่ยง และสร้างโอกาสกว้างขึ้น เช่นเดียวกับบริการอันควรครอบคลุม ทั้งในร้าน ควบคู่กับหน้าร้าน และจัดส่ง (delivery) กระบวนการเรียนรู้เรื่องใหม่ ๆ ทักษะใหม่ ๆ ก็ใช้เวลาเหมือนกัน เวลาว่างเว้นจึงเป็นจังหวะที่ดีมาก ๆ นอกจากการทบทวน ปรับแก้ สิ่งที่มีอยู่ และมองไปข้างหน้าอย่างสร้างสรรค์
มิติทางสังคมมีความหมายมากขึ้น กว้างขึ้น คาเฟ่ยุคสมัยมิใช่แค่มีสายสัมพันธ์ใน Social media หากหมายรวมถึงชุมชนแวดล้อม (Local Community) อย่างเป็นจริง เวลาที่ยากลำบากความสัมพันธ์อย่างเกื้อกูลจะมีมากขึ้น ทว่าได้มาจากการทำการบ้านอย่างต่อเนื่อง คาเฟ่บางแห่งในยุโรป ขี่จักรยานนำกาแฟบริการถึงบ้านพักกักตัว “คอกาแฟ” ขาประจำ หรือบางกรณี อย่างหนึ่งในสองคาเฟ่@Munich ข้างต้น ตั้งใจให้บริการกาแฟฟรีกับหน่วยงานฉุกเฉินในโรงพยาบาลบ้านใกล้เรือนเคียง ทั้งเชิญชวนชุมชนกาแฟรอบข้างร่วมด้วย ในโปรแกรมขายผลิตภัณฑ์ออนไลน์พ่วงบริการกาแฟฟรีที่ว่านั้น
ผู้ (ประกอบการ) ซึ่งผ่านปรากฏการณ์ Pandemic ครั้งนี้ไปได้ ย่อมมิใช่พวก Startup อีกแล้ว ขอเอาใจช่วย
–
อ่านทุกเรื่องของ “เวลากาแฟ” ที่นี่
วิรัตน์ แสงทองคำ คอลัมนิสต์ ธุรกิจอิสระ ด้วยวัตรปฏิบัติ 4 ทศวรรษกับผลงานนับพันชิ้น งานบางส่วนปรากฏใน https://viratts.wordpress.com/และ https://www.facebook.com/วิรัตน์-แสงทองคำ เบื้องหลังฉาก “เวลากาแฟ” ดำเนินไปเป็นกิจวัตร ด้วยเรื่องราวและความคิดที่แตกต่าง เพิ่งจะเปิดสู่วงกว้างครั้งแรก @Marketeer online
I-
ติดตาม Marketeer ได้หลากหลายรูปแบบ