Trend: ยุค 60 ญี่ปุ่นกลับคืนสู่เวทีโลกได้ด้วยการเป็นเจ้าภาพโอลิมปิก พอล่วงมาถึงยุค 80 ก็พัฒนาแบบก้าวกระโดดจนสามารถส่งออกทั้งสินค้าเทคโนโลยีและวัฒนธรรมป๊อปออกไปทั่วโลก
ทำเอาลืมไปเลยว่านี่คือประเทศที่เคยเสียหายอย่างหนักจากภัยสงคราม แต่ปัจจุบันญี่ปุ่นกลับไม่สามารถทำให้โลกหันมามองและร้องว้าวได้เหมือนเคย แถมต้องเจ็บปวดที่เกาหลีใต้ทิ้งห่างไปไกลเรื่อยๆ
ท่ามกลางความสามารถด้านการแข่งขันและนวัตกรรมต่าง ๆ ที่ลดลง ๆ โดยหนึ่งในต้นเหตุของปัญหาเหล่านี้เกิดจากการเป็นสังคมผู้สูงวัยเต็มขั้น (Super aging society)
ซ้ำร้ายสารพัดมาตรการแก้ไขที่ออกมาก็ไม่เห็นผล จนทำให้เมื่อปี 2023 ญี่ปุ่นเป็นประเทศที่มีสัดส่วนประชากรสูงวัยมากสุดในโลก เพราะ 30% ของประชากรญี่ปุ่นมีอายุ 65% ปี
และในปีเดียวกันมีเด็กเกิดใหม่เพียงราว 758,000 คน ลดลง 5.1% จากปี 2022 ต่ำสุดตั้งแต่เริ่มเก็บข้อมูลมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 19 และเทียบไม่ได้เลยกับจำนวนเด็กเกิดใหม่มากถึงกว่า 2 ล้านคนเมื่อยุค 70
จากสถานการณ์นี้ญี่ปุ่นจึงเป็นประเทศที่อัตราการเกิดต่ำแต่มีประชากรสูงวัยจำนวนมากมาอย่างต่อเนื่องยาวนาน จนส่งผลต่อสินค้าหลายประเภท ซึ่งที่เห็นชัดเจนสุดคือผ้าอ้อม
ปี 2001 Oji Holding หนึ่งในผู้บริษัทผู้ผลิตผ้าอ้อมในญี่ปุ่นเผยว่า ยอดขายผ้าอ้อมเด็กที่ 700 ล้านชุดต่อปีคือจุดสูงสุดแล้ว จากนี้น่าจะลดลง โดยมียอดขายผ้าอ้อมผู้ใหญ่จะเพิ่มขึ้นสวนทางขึ้นมา
การคาดการณ์ดังกล่าวเป็นความจริง โดยในปี 2011 Unicharm บริษัทผู้ผลิตผ้าอ้อมรายใหญ่สุดของญี่ปุ่นและคู่แข่งของ Oji Holding เผยว่า ยอดขายผ้าอ้อมผู้ใหญ่แซงหน้าผ้าอ้อมเด็กแล้ว
ต่อมาเทรนด์ดังกล่าวก็ยิ่งชัดเจนขึ้น โดยปี 2016 ตลาดผ้าอ้อมผู้ใหญ่ของญี่ปุ่นโตขึ้นซึ่งคิดเป็น 20% ของตลาดผ้าอ้อมผู้ใหญ่ทั่วโลก
ท่ามกลางการพัฒนาสำคัญอีกอย่างของตลาดผ้าอ้อม นั่นคือเริ่มมีการคิดค้นผ้าอ้อมที่สามารถชักโครกทิ้งไปได้ และเครื่องแยกสิ่งปฏิกูลออกจากผ้าอ้อม ซึ่งเป็นการรับลูกจากรัฐบาลและลดภาระผู้ดูแลผู้สูงอายุ
ปี 2024 ตลาดผ้าอ้อมเด็กญี่ปุ่นก็ลดลงอีก สวนทางกับตลาดผู้อ้อมผู้ใหญ่ที่ยังโตต่อเนื่องตามสัดส่วนประชากรสูงวัยในประเทศ จน Oji Holding ตัดสินใจยุบสายการผลิตผ้าอ้อมเด็กในญี่ปุ่น
เพื่อไปเน้นผลิตผ้าอ้อมผู้ใหญ่อย่างเต็มกำลัง ท่ามกลางมูลค่าตลาดปี 2024 ซึ่งเพิ่มขึ้นเป็น 2,000 ล้านดอลลาร์ (ราว 73,400 ล้านล้านบาท)
ส่วนสายการผลิตผ้าอ้อมในอินโดนีเซียและมาเลเซียยังมีอยู่ เพราะยังขายได้ตามอัตราเด็กเกิดใหม่ที่มากกว่าญี่ปุ่น
นี่ทำให้ตลาดผ้าอ้อมในญี่ปุ่นเปลี่ยนไปแบบกู่ไม่กลับ โดยที่ผ้าอ้อมผู้ใหญ่โตแซงหน้าผ้าอ้อมเด็กไปเรื่อย ๆ และอาจเป็นเทรนด์ที่เกิดขึ้นกับอีกหลายประเทศที่อัตราการเกิดต่ำและเข้าสู่ Super aging society
ท่ามกลางการคาดการณ์ว่าหากประชากรสูงวัยทั่วโลกยังคงเพิ่มขึ้น โดยจาก 16,700 ล้านดอลลาร์ (ราว 613,000 ล้านบาท) ของปี 2023 จะเพิ่มเป็น 28,200 ล้านดอลลาร์ (ราว 1 ล้านล้านบาท) เมื่อถึงปี 2030
ในส่วนของญี่ปุ่น หากยังไม่สามารถแก้ไขปัญหาอัตราการเกิดต่ำและเป็น Super aging society ให้คนรุ่นใหม่ได้เข้ามามีส่วนพัฒนาประเทศ
ความสามารถในด้านต่าง ๆ ของประเทศจะถดถอยและล้าหลังไปเรื่อย ๆ โดยเมื่อถึงปี 2050 ประชากรในประเทศจะหายไปถึงหนึ่งในห้า ยึดติดอยู่กับอดีต และตลาดสินค้าของผู้สูงอายุจะโตขึ้นต่อเนื่อง
สวนทางกับการหดตัวของตลาดสินค้าเด็ก จนถึงต้องมีการเลิกผลิต ดังที่เห็นในกรณีตลาดผ้าอ้อมนั่นเอง ♦/bbc, cnbc, yahoo
–