รายงานวิจัยล่าสุดจากมหาวิทยาลัยโตเกียวพบว่า มลพิษทางอากาศจากฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ก่อให้เกิดความเสียหายทางเศรษฐกิจต่อประเทศญี่ปุ่นสูงถึง 110.2 พันล้านดอลลาร์ต่อปี (ประมาณ 3.97 ล้านล้านบาท (1 USD = 36 บาท) หรือราว 16 ล้านล้านเยน โดยมีสาเหตุหลักจากปัญหาสุขภาพที่กระทบต่อคุณภาพชีวิตและรายได้ของประชาชน
งานวิจัยนำโดย รองศาสตราจารย์ หยิน หลง (Yin Long) ตีพิมพ์ในวารสารวิชาการในเครือของ Nature โดยทีมวิจัยได้วิเคราะห์ข้อมูล GDP รายภูมิภาคระหว่างปี 2001 ถึง 2019 รวมถึงต้นทุนค่ารักษาพยาบาล รายได้ที่สูญเสียจากการไม่สามารถทำงานได้ ความไม่สบายทางร่างกาย ความเครียด และคุณภาพชีวิตที่ลดลง
ในพื้นที่ชนบทที่มีประชากรน้อยและสูงวัยมากขึ้น ปัญหานี้ยิ่งรุนแรงเนื่องจากขาดแคลนทรัพยากรด้านการแพทย์ ส่งผลให้ภาระทางเศรษฐกิจยิ่งสูงขึ้น
ฝุ่น PM2.5 หรือฝุ่นละอองที่มีขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมโครเมตร เป็นสาเหตุเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคระบบทางเดินหายใจ เช่น มะเร็งปอด หลอดลมอักเสบ โรคหลอดเลือดสมอง และโรคหัวใจ โดยทีมวิจัยได้ศึกษาความเข้มข้นของ PM2.5 ควบคู่กับการกระจายตัวของสถานพยาบาลกว่า 170,000 แห่งทั่วประเทศญี่ปุ่น
ผลการศึกษาพบว่า ประชากรกลุ่มอายุ 60 ปีขึ้นไป ได้รับผลกระทบมากที่สุด โดยมีภาระค่าใช้จ่ายกว่า 94.7 พันล้านดอลลาร์ ขณะที่ประชากรอายุต่ำกว่า 60 ปี มีภาระอยู่ที่ 15.4 พันล้านดอลลาร์ “ผลกระทบนี้มีนัยสำคัญอย่างมาก” หยินกล่าว
ผลกระทบยังแตกต่างกันตามภูมิภาค โดย ญี่ปุ่นตะวันตก เช่น เกาะคิวชู ประสบปัญหามลพิษ PM2.5 สูงกว่าญี่ปุ่นตะวันออก ทำให้ต้นทุนด้านสุขภาพสูงกว่าหากเทียบกับ GDP ในท้องถิ่น ซึ่งท้องถิ่นเหล่านี้ยังเผชิญกับปัญหาประชากรลดลงและการขาดแคลนสถานพยาบาล
ปัญหามลพิษทางอากาศเคยเป็นประเด็นทางการทูตสำคัญในช่วงปี 2010 โดยเฉพาะเมื่อฝุ่นจากจีนลอยข้ามมายังญี่ปุ่นและเกาหลีใต้ ส่งผลให้จีนเริ่มผลักดันมาตรการด้านสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจัง เช่น การใช้พลังงานหมุนเวียน
ภาวะโลกร้อน อาจยิ่งทำให้สถานการณ์เลวร้ายลง เนื่องจากสภาพอากาศแห้งแล้งเอื้อต่อการเกิดไฟป่าขนาดใหญ่ ซึ่งปล่อยฝุ่น PM2.5 สู่ชั้นบรรยากาศในปริมาณมาก
นายเคอิ ซาโต้ หัวหน้าส่วนวิจัยบรรยากาศภูมิภาคจากสถาบันวิจัยสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ เตือนว่า “แหล่งกำเนิดมลพิษอาจเปลี่ยนแปลงไป และมาจากภูมิภาคที่ไม่เคยเป็นต้นเหตุหลักในอดีต”
ทั้งนี้ ญี่ปุ่นคาดว่าจะมีประชากรอายุ 65 ปีขึ้นไปถึง 35% ภายในปี 2040 ซึ่งจะยิ่งเพิ่มความเปราะบางต่อปัญหามลพิษในอนาคต
PM2.5 ในญี่ปุ่น เกิดจากอะไร
ปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ในญี่ปุ่นมีแหล่งกำเนิดที่หลากหลาย ทั้งจากภายในประเทศและการพัดพาจากต่างประเทศ ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพของประชาชนและสิ่งแวดล้อมในหลายพื้นที่
หนึ่งในแหล่งกำเนิดหลักภายในประเทศคือ การเผาไหม้เชื้อเพลิงในภาคอุตสาหกรรม โรงไฟฟ้า และการจราจรในเขตเมือง โดยเฉพาะยานพาหนะที่ใช้น้ำมันดีเซล ซึ่งปล่อยทั้งก๊าซเรือนกระจกและฝุ่นละอองขนาดเล็กออกสู่ชั้นบรรยากาศ นอกจากนี้ ยังรวมถึงการเผาวัสดุทางการเกษตร การก่อสร้าง และฝุ่นจากพื้นดินที่ถูกกระแสลมพัดขึ้นมา
นอกจากแหล่งกำเนิดในประเทศแล้ว ญี่ปุ่นยังได้รับผลกระทบจากมลพิษข้ามพรมแดน โดยเฉพาะในช่วงฤดูใบไม้ผลิที่ลมจากทิศตะวันตกเฉียงเหนือพัดพาฝุ่น PM2.5 จากจีนและเกาหลีใต้เข้ามายังภูมิภาคตะวันตกของประเทศ เช่น คิวชูและชูโกกุ รวมถึงฝุ่นเหลืองจากทะเลทรายโกบี ซึ่งเป็นสาเหตุให้ค่าฝุ่นละอองในอากาศพุ่งสูงในหลายช่วงเวลา
ปัจจัยเสริมที่ทำให้สถานการณ์รุนแรงขึ้นยังรวมถึงสภาพอากาศที่นิ่ง ลักษณะภูมิประเทศที่เป็นแอ่งหรือมีสิ่งปลูกสร้างหนาแน่นซึ่งขัดขวางการระบายอากาศ ตลอดจนผลกระทบจากภาวะโลกร้อนที่เพิ่มความถี่ของไฟป่าในภูมิภาคต่าง ๆ ซึ่งเป็นแหล่งปล่อย PM2.5 ปริมาณมากสู่ชั้นบรรยากาศ
สถานการณ์ PM2.5 ในญี่ปุ่นจึงเป็นผลสะสมจากทั้งกิจกรรมในประเทศและปัจจัยภายนอกที่ซับซ้อน โดยเฉพาะในบริบทของภูมิภาคเอเชียตะวันออกที่มีความเชื่อมโยงกันทางสิ่งแวดล้อมอย่างใกล้ชิด
อ้างอิง
3