กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษาเผย เปิดเทอมแล้วแต่ยังมีเด็กและเยาวชนนอกระบบการศึกษาอยู่เกือบล้านคน สำรวจสาเหตุหลัก 46.70% มาจากความยากจน หวั่น ‘หลุดระบบ’ สู่ ‘แรงงานนอกระบบ’ ชวนหน่วยงานภาคีร่วมสร้างห้องเรียนนอกกรอบ ส่งเสริมชีวิตเด็กไทยให้มีทั้งทักษะชีวิต อาชีพ และวุฒิการศึกษา
| เปิดเทอมแล้วแต่เด็กหายเกือบล้านคน
หวั่น ‘หลุดระบบ’ สู่ ‘แรงงานนอกระบบ’ |
||
| ปี พ.ศ. | เด็กและเยาวชน ในระบบการศึกษา อายุ 3-18 ปี | เด็กและเยาวชนที่ไม่มีข้อมูลในระบบการศึกษา อายุ 3-18 ปี |
| ปี 2566 | 12,200,105 | 1,025,514 |
| ปี 2567 | 11,998,304 | 982,304 |
| 5 จังหวัดแรก ที่มีเด็กและเยาวชนนอกระบบการศึกษามากที่สุด ปี 2567 | ||
| กรุงเทพฯ | 1,066,832 | 131,841 |
| ตาก | 197,316 | 64,536 |
| เชียงใหม่ | 354,212 | 35,447 |
| ชลบุรี | 367,686 | 34,118 |
| สมุทรปราการ | 234,649 | 27,878 |
| หน่วย: คน | ||
| ที่มา: ‘iSEE’ แพลตฟอร์มสารสนเทศเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษาของ กสศ. / มิ.ย. 2568 | ||
เพิ่งเปิดเทอมภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2568 กันมาได้ไม่นาน ‘กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.)’ ก็ได้เผยอัปเดตตัวเลขเด็กและเยาวชนไทยที่ไม่ได้เรียนหนังสือ หรือ อยู่นอกระบบการศึกษา
อ้างอิง ‘iSEE’ แพลตฟอร์มสารสนเทศเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษาของ กสศ. ระบุว่าในปี 2567 มีเด็กและเยาวชน อายุ 3-18 ปี ที่ไม่มีข้อมูลในระบบการศึกษา จำนวน 982,304 คน
กสศ. เปิดเผยว่าปัญหาเด็กนอกระบบการศึกษานั้นถือเป็นหนึ่งในปัญหาเร่งด่วนของระบบการศึกษาไทยที่ต้องได้รับการแก้ไข
เด็กและเยาวชนนอกระบบการศึกษาจำนวนมาก เปรียบเสมือนทุนมนุษย์ ที่สูญเสียไป ไร้โอกาสพัฒนาศักยภาพของตนเอง กลายเป็นเพียงแรงงานนอกระบบ ทำงานกึ่งฝีมือหรือไร้ฝีมือ จึงเผชิญกับความไม่มั่นคงทางรายได้ และขาดการคุ้มครองทางสังคม
ด้านปัญหาเด็กและเยาวชนไทย ‘หลุดออกจากระบบการศึกษา’ ส่วนใหญ่เมื่อออกจากระบบกลางคัน เด็กจะสูญเสียความมั่นใจ รู้สึกว่าตนเองเป็นผู้แพ้ ถูกตีตราจากสังคม นำไปสู่ปัญหาเชิงพฤติกรรมที่ยากจะเยียวยา ก็นับเป็นโจทย์ที่ซับซ้อนและต้องได้รับการแก้ไขเช่นกัน
งานวิจัยเชิงสํารวจเพื่อศึกษาข้อมูลของเด็กนอกระบบการศึกษาภายใต้ ‘โครงการการสนับสนุนและพัฒนากลไกการขับเคลื่อนครูและเด็กนอกระบบการศึกษา’ จาก กสศ. ได้วิเคราะห์จำนวนเด็กนอกระบบการศึกษา จำแนกตามสาเหตุของการออกนอกระบบการศึกษา
พบว่ามีสาเหตุมาจาก ความยากจน มากที่สุด 46.70% ของผู้ตอบแบบสอบถาม รองลงมาคือ มีปัญหาครอบครัว 16.14% ตามด้วย ออกกลางคัน / ถูกผลักออก 12.03% ไม่ได้รับสวัสดิการด้านการศึกษา 8.88% ปัญหาสุขภาพ 5.91% อยู่ในกระบวนการยุติธรรม 4.93% และได้รับความรุนแรง 3.63%
นอกจากนั้น ยังมีปัจจัยอื่น ๆ ที่ผลักดันให้เด็กและเยาวชนออกนอกระบบการศึกษา เช่น ไม่อยากเรียน ต้องการทำงาน ตั้งครรภ์ในวัยเรียน มีครอบครัว ไม่มีสัญชาติไทย ไม่มีบัตรประชาชน ฯลฯ โดยที่สำคัญที่สุดคือเด็กกลุ่มนี้กำลังเผชิญกับปัญหาที่โยงใยซับซ้อนมากกว่า 1 ปัญหา ไม่สามารถแก้เพียงเรื่องหนึ่ง แล้วจะหลุดพ้นจากวิกฤตได้
กสศ. ได้ประเมินว่าหากประเทศไทยยุติปัญหาความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาจนทำให้จำนวนเด็กและเยาวชนนอกระบบการศึกษากลายเป็นศูนย์ได้ จะส่งผลให้เศรษฐกิจเติบโตเพิ่มขึ้นเกือบ 1.7% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมของประเทศ (GDP) เนื่องจากรายได้ตลอดชีวิตที่เพิ่มขึ้นของเด็กที่มีการศึกษาสูงขึ้น
ในวันที่ 4 มิ.ย. 2568 ณ ลานกิจกรรมชั้น G สามย่านมิตรทาวน์ ทาง กสศ. ประกาศความร่วมมือกับ มูลนิธิเคเอฟซี ประเทศไทย สานต่อ ‘โครงการ KFC Bucket Search’ ซึ่งตั้งแต่เริ่มต้นโครงการในปี 2566 ได้มอบโอกาสให้เด็กและเยาวชนที่หลุดออกนอกระบบการศึกษาไปแล้ว 430 คน
การสานต่อโครงการ KFC Bucket Search ต่อเนื่องเป็นรุ่นที่ 2 วางเป้าช่วยเด็กและเยาวชนอีก 300 คน และตั้งธงภายในปี 2568 รวมแตะ 1,000 คน
เด็กและเยาวชนที่เข้าร่วมโครงการจะได้รับทางเลือกที่เรียกว่า Work & Study ที่ช่วยในการจัดสรรเวลาและรายได้ ผ่าน ‘การเรียนและทำงานกับเคเอฟซี’ หรือ ‘รับการสนับสนุนด้านเงินทุนเพื่อวิชาชีพ’ ซึ่งโครงการจะมอบทั้งองค์ความรู้และเงินทุนตั้งต้น สำหรับการเรียนจะเน้นการสร้างระบบนิเวศของการเรียนรู้ที่ยืดหยุ่น
เด็กและเยาวชนที่เข้าร่วมโครงการจะสามารถเรียนรู้ทักษะชีวิต ทักษะอาชีพ และกลไกการเป็นผู้ประกอบการ ผ่านประสบการณ์ทำงานจริง และประสบการณ์เหล่านี้จะถูกแปลงเป็น ‘หน่วยกิตที่นำไปต่อยอดใช้เรียนจบ มัธยมศึกษาปีที่ 6 ได้’ เพื่อนำวุฒิการศึกษาไปต่อยอดการทำงานในอนาคต
นอกจากนั้น ภายในงานแถลงความร่วมมือ กสศ. ร่วมกับภาคีหุ้นส่วนการศึกษา ชวนทุกคนมาเยี่ยมชมโซนกิจกรรม ‘โรงเรียนในความหมายใหม่’ ที่เกิดจากการเปลี่ยนทักษะที่ได้จากประสบการณ์การการเรียนและทำงานจริง มาต่อยอดสู่อาชีพ
อาทิ ห้องเรียนนอกกรอบ KFC, หนองสนิทบาร์เบอร์, ห้องเรียนสื่อชายแดน, โรงเรียนผู้จัดการสวนทุเรียน ตลอดจนงานสัมมนาที่ชวนส่งเสริมให้เราลุกมาเป็นอีกหนึ่งพลังสำคัญในการสร้างการศึกษาให้กับเด็กและเยาวชนในชุมชน จัดที่ Mitrtown Hall 1 สามย่านมิตรทาวน์