พฤติกรรมการวิตกกังวลเกี่ยวกับชีวิตของผู้อื่นจนส่งผลต่อความสุขของตัวเอง อาจเกิดจากหลายปัจจัย และอาจเข้าข่ายทั้งภาวะทางจิตวิทยาและอิทธิพลทางสังคม โดยไม่ได้หมายความว่าเป็น “โรค” เสมอไป แต่ในบางกรณีอาจเกี่ยวข้องกับภาวะทางจิตใจบางอย่าง เช่น:
1. ความผูกพันและหน้าที่ทางสังคม
- คนเรามักจะเป็นห่วงครอบครัวและคนใกล้ชิดเพราะสัญชาตญาณของมนุษย์มีแนวโน้มต้องการให้เผ่าพันธุ์อยู่รอดและมีชีวิตที่ดี
- ในวัฒนธรรมเอเชีย เช่น ไทย จีน ญี่ปุ่น มีแนวคิดเรื่อง “ครอบครัวต้องดูแลกัน” ทำให้เกิดความรู้สึกเป็นภาระทางจิตใจ แม้ว่าจะไม่ได้มีอะไรให้ต้องกังวลจริง ๆ
2. อิทธิพลจากการเลี้ยงดูและประสบการณ์ในอดีต
- บางคนถูกเลี้ยงดูมาในสภาพแวดล้อมที่เน้นความรับผิดชอบต่อครอบครัวมากจนเกินไป ทำให้เกิดความเครียดสะสม และกลัวว่าคนที่รักจะลำบาก
- หากเคยเผชิญปัญหาหนัก ๆ ในชีวิต อาจพัฒนาแนวคิดว่าต้อง “ควบคุม” ทุกอย่างเพื่อให้คนอื่นไม่ต้องเผชิญความลำบากแบบตนเอง
3. ลักษณะนิสัยและบุคลิกภาพ
- คนที่มีบุคลิกภาพแบบ Perfectionist (รักความสมบูรณ์แบบ) หรือ Highly Sensitive Person (HSP) มักจะเป็นห่วงอนาคตของคนอื่นมากกว่าปกติ
- คนที่มีแนวโน้ม Overthinker หรือคิดมาก อาจตีความสถานการณ์ไปในทางลบจนกลายเป็นความเครียดของตัวเอง
4. ภาวะทางจิต เช่น Anxiety Disorder หรือ Codependency
- Generalized Anxiety Disorder (GAD) – ภาวะวิตกกังวลเรื้อรังที่ทำให้กังวลเรื่องต่าง ๆ มากเกินไป แม้ไม่มีเหตุผลชัดเจน
- Codependency – ภาวะที่ทำให้คนคนหนึ่งรู้สึกว่าต้อง “ช่วยเหลือ” หรือ “ควบคุม” ชีวิตของผู้อื่นเพื่อให้ตัวเองรู้สึกว่ามีคุณค่า
5. วิธีการรับมือ
- ตระหนักว่าคุณไม่ได้ควบคุมชีวิตของใครได้ 100% – ทุกคนมีเส้นทางของตัวเอง และบางครั้งการปล่อยให้เขาได้เรียนรู้เองอาจเป็นทางออกที่ดีที่สุด
- ฝึกสติและอยู่กับปัจจุบัน – การกังวลเกี่ยวกับอนาคตของคนอื่นเป็นสิ่งที่คุณควบคุมไม่ได้ทั้งหมด ลองโฟกัสกับปัจจุบันแทน
- ตั้งขอบเขตทางอารมณ์ (Emotional Boundaries) – เรียนรู้ว่าคุณสามารถช่วยเหลือได้แค่ไหนโดยไม่ทำให้ตัวเองทุกข์
- หากความกังวลมากจนรบกวนชีวิต อาจปรึกษานักจิตวิทยาหรือจิตแพทย์ – โดยเฉพาะถ้ามันทำให้เกิดอาการนอนไม่หลับ เครียดเรื้อรัง หรือหมดพลังในการใช้ชีวิต
สรุป
โดยทั่วไป การเป็นห่วงคนอื่นเป็นเรื่องปกติ แต่ถ้ามันมากเกินไปจนกระทบต่อสุขภาพจิตของตัวเอง ก็อาจเข้าข่ายปัญหาทางจิตวิทยา เช่น ความวิตกกังวลเรื้อรัง (Anxiety Disorder) หรือภาวะพึ่งพาทางอารมณ์ (Codependency) ซึ่งสามารถจัดการได้ด้วยการฝึกฝนการควบคุมอารมณ์และการตั้งขอบเขตให้เหมาะสม
เรื่อง: ดีจัง
ซีรีส์ : ฝึกจิตฮีลใจ มีด้วยกัน 10 Episodes
EP.1 : ชีวิตอยู่กับ “การเปรียบเทียบ” อดใจไม่ไหวต้อง “เปรียบ” แต่พอ “เทียบ” แล้วสะท้อนใจ
EP.2 : ทำธุรกิจก็ต้อง “เปรียบเทียบ” คู่แข่ง แต่เปรียบแล้ว เจ้านายก็หัวร้อน ลูกน้องก็เครียด แล้วจะเทียบกันยังไง
EP.3 : ชีวิตไม่ต้องแก้ไขทุกเรื่องหรอก ปล่อยให้เวลาเยียวยาบ้างก็ได้
EP.4 : เพราะเราไม่สามารถควบคุมชีวิตคนอื่นได้ 100% วิตกกังวลใจไปก็เท่านั้น
–