ปี ๆ หนึ่งที่ผ่านไป เมื่อมองย้อนรอยอย่างพินิจพิเคราะห์ ย่อมมีบางมิติทางความคิดซึ่งตกผลึก
“เวลากาแฟ” (หมายถึงข้อเขียนซีรีส์หนึ่งซึ่งท่านกำลังอ่าน) ที่ผ่านไป ควรเป็นเช่นนั้น ด้วยมองผ่านเฉพาะข้อความเคยนำเสนอ สะท้อนแนวความคิดที่น่าสนใจ ในบางช่วงบางตอนตั้งใจคัดมา เหมือนเป็น Highlight เพื่ออรรถาธิบาย และตีความให้เป็นภาพเชื่อมโยงมากขึ้นขณะชี้ชวน เป็นดัชนีให้ค้นหาเรื่องราวควรอ่าน ควรทบทวน
ทางเลือก
ว่าด้วยประสบการณ์ “เวลากาแฟ” (ในความหมายเป็นธีมเป็นที่เข้าใจทั่วไป) คงความเป็นเฉพาะตัว และแตกต่าง ไม่ว่าที่ทำเองที่บ้าน เดลิเวอรี่จากคาเฟ่อยู่ในละแวก ไปนั่งที่นั่นเป็นประจำด้วยผ่านทางอย่างคุ้นเคย จนถึงที่ใหม่ ๆ จากการเดินทางไกลนาน ๆ ครั้ง อันที่จริงล้วนเป็นช่วงเวลาแสนธรรมดา กับวิธีทำดูไปแล้วไม่ได้ซับซ้อน ทว่าซ่อนเสน่ห์และความหลงใหล
หากเป็นที่ทางแปลกใหม่ มีโอกาสได้ถามไถ่ถึงแหล่งที่มาด้วยได้ก็ยิ่งตื่นเต้น ณ ที่นี่ให้ความสำคัญกับกาแฟ (ปลูกและผลิตใน) ไทยที่มีเอกลักษณ์ ทั้งที่มาอย่างเจาะจง (coffee origin) กระบวนการ (process) และระดับคั่ว (roasting) เชื่อว่าจะเป็นประสบการณ์อันน่าทึ่งมากยิ่งขึ้น เมื่อเปิดมุมมองกว้าง สัมผัส บรรยากาศ เรื่องราวและสภาพแวดล้อม
ว่าเฉพาะข้างนอกนั้น เวลานี้มีทางเลือกมากขึ้น ๆ ภายใต้โครงสร้างและโมเดลธุรกิจคาเฟ่ แบบแผนซึ่ง “คอกาแฟ” เกี่ยวข้องอย่างแยกไม่ออก เชื่อว่าหลาย ๆ คนอยากจะเห็น และให้การสนับสนุน บทบาทอันท้าทายโดย “คนท้องถิ่น” กับ “ตัวเล็กตัวน้อย” ที่มีความสำคัญและมีโอกาสมากขึ้น กอปรกับเป็นโครงสร้างธุรกิจหนึ่งซึ่งแตกต่างและดูมีความหมายมากกว่าโครงสร้างสังคมธุรกิจไทยโดยรวม มักอยู่ในเงื้อมมือใหญ่ ๆ
สีสันที่สนุกและเร้าใจด้วยบางเรื่องรางแห่งความพยายาม “เทียบ” “วัด” และ “แกะรอย” รอยเท้า “ขาใหญ่” ในหลากหลายมิติ ขณะ “ขาใหญ่”เอง ก็เดินแผนยืดหยุ่นกว่าเดิม มองหาช่องทางที่แตกต่าง แม้เพียงเป็น “ช่องว่าง” เล็ก ๆ เป็นบทเรียนโดยทั่วไปให้อ้างอิงเทียบเคียง เพื่อแสวงหาสร้างโอกาสใหม่ ๆ อย่างเปิดกว้าง ด้วย “ลดตัวลงติดพื้น เพื่อขยายระยะห่างจากเพดานให้มากขึ้น ๆ”
ห่วงโซ่
เชื่อว่าต่อจากนี้ เวลาของ “เวลากาแฟ” จะนานขึ้น ขณะโลกของ “คอกาแฟ” เปิดกว้างกว่าที่เคย โอกาสได้สัมผัสความเชื่อมโยงวงจรและห่วงโซ่อันยั่งยืน มีเพิ่มขึ้นอีกบางระดับ ย้อนไปไกลใกล้ต้นธาร ผ่านรสสัมผัสหลากรสชาติกาแฟ จากหลายแหล่งที่ขึ้นชื่อ ที่มีมากกว่าที่คิด ทั้งผ่านเรื่องเล่าและตำนานผู้พัฒนากาแฟในกระบวนการช่วงกลางทาง หลายต่อหลายคนเลือกปักหลักท่ามกลางฉากหลังแหล่งปลูกกาแฟบนภูดอย หรือสัมผัสด้วยตนเองในบางช่วงบางฉาก จากความงามแห่งธรรมชาติ สู่ความสัมพันธ์อย่างมั่นคงของผู้คนเกี่ยวข้อง
ดังฉากตัวอย่าง ด้วยภาพไร่กาแฟตอนนั้นในหน้าฝนบนภูดอย ดูเขียวครึ้ม เป็นคลื่น เป็นกลุ่ม ชุมฉ่ำ ช่วงเช้า ๆ มักมีหมอกหนา บางต่างกัน พอจะลดทอนความเขียวจีได้ดูนุ่มนวล ต่างระดับกันไปในแต่ละวัน คลี่คลาย ปรับเปลี่ยนตามสภาวะ เวลา และแสงอาทิตย์ อย่างไม่ซ้ำไม่จำเจ ตามสายตาผู้เฝ้ามอง ด้วยเข้าใจบทและกฎแห่งธรรมชาติ รวมทั้งนักเดินทางท่องเที่ยวผู้เข้าถึง
อีกมิติหนึ่ง สัมผัสวิถีเกษตรกรรมกับช่วงเวลาต้องใส่ใจดูแลอย่างจริงจัง สัมพันธ์กับความคาดหวังเต็มเปี่ยม ผลกาแฟกำลังงอกงามเติบโต ท่ามกลางภาวะแวดล้อมที่เป็นใจ ไม่ว่าสายลม สายฝน แสงแดด และอุณหภูมิ จะผ่านไปอย่างราบรื่น เข้าสู่ระยะการบ่มสะสมรสชาติอย่างสมดุล จนถึงการเก็บเกี่ยวดอกผล เป็นจุดตั้งต้นที่ดีในกระบวนการ และในมือถัดไป ว่าไปแล้วก็เพิ่งมาถึงหมาด ๆ นี้เอง
ที่ที่ว่านั้นไม่ใช่แค่ต้นธารกระบวนกาแฟ ผู้คนเกี่ยวข้อง เข้าถึงและตกผลึก อยากมีส่วนสัมผัส หากให้ภาพใหญ่ขึ้น เป็นไปตามกระแสและแนวโน้ม ว่าด้วยคุณค่าใหม่ เกษตรกรรมในระบบนิเวศเชื่อมโยงผู้คน ผู้ค้นหา และผู้เดินทาง
การเดินทางที่ผ่านไปหลายครั้ง ๆ และในครั้งหน้า เชื่อว่าจะกระชับเข้าใกล้กันยิ่งขึ้น ขณะไปไกลขึ้น ด้วยมองเห็นพลังและพลวัต การศึกษาค้นคว้า เพื่อการพัฒนาร่วมกันอย่างยั่งยืน การแบ่งปันอย่างเป็นธรรม การมีส่วนร่วม และความเป็นเจ้าของร่วมกัน ขยายวงจรจากต้นธาร ย้อนสู่ปลายทางให้กว้างและยาวขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งเปิดโอกาสกว้างขวางให้กับเกษตรกรรายเล็กรายน้อย จนกลายเป็นภาพหนึ่งซึ่งงดงาม ด้วยผู้คนจำนวนมากมายอยู่ในวงจรเดียวกัน
บริบท
วัฒนธรรมกาแฟ ด้วยตัวเองเป็นบริบทใหม่ สามารถเชื่อมต่อเข้ากับบริบทดั้งเดิมที่กว้างกว่าอย่างน่าทึ่ง อย่างเรื่องหนึ่งที่เคยนำเสนอไว้ ว่าด้วยคาเฟ่ทุ่งนา
“ทุ่งนา (rice fields)” มีความหมายมากทีเดียว จากคำอรรถาธิบาย โดยหนังสือท่องเที่ยวไทยของฝรั่งเล่มหนึ่ง “พลังงานมนุษย์อันทุ่มเทเป็นพิเศษ เพื่อผลิตข้าวตลอดฤดูกาล ซึ่งมีบทบาทสำคัญในวิถีชีวิตของผู้คน …สร้างความมั่นคงทางอาหารให้กับประชากรไทย ขณะเป็นพืชผลส่งออกที่สำคัญ …” อีกตอนอ้างถึง “มีพิธีกรรมและ ประเพณีจำนวนมาก เกี่ยวข้องอย่างแยกไม่ออกกับการทำนา…” ด้วยภาพประกอบผลิตภัณฑ์งานฝีมือจากไม้ไผ่ในวิถีชีวิตเกษตรกรรม
คาเฟ่ทุ่งนา เป็นเพียง “ตัวแทน” หนึ่งซึ่งสะท้อนกระแส พลิกโฉม เปิดมุมมองอันกว้างใหญ่ ให้ซับซ้อนและแปลกตา ด้วยย่อคาเฟ่และผู้คนให้เล็กลงอย่างถ่อมตน ประหนึ่งนำพาผู้คนซึ่งห่างวิถีเกษตร ให้เข้าถึงสิ่งสืบทอดของคนรุ่นก่อนจากรุ่นสู่รุ่น
คาเฟ่ทุ่งนา เป็นสัญลักษณ์วัฒนธรรมกาแฟสังคมไทยในมิติซับซ้อน และเป็นไปได้ จากเกษตรกรรมแบบแผนค่อนข้างใหม่อยู่ไกลบนภูดอย ค่อย ๆ สร้างสายสัมพันธ์สู่ที่ราบลุ่มรากฐานเกษตรกรรมคลาสสิก ในกระแส ขับเคลื่อนเป็นพลวัต แผ่ซ่านไปทั่ว เชื่อมโยงไปไกล ด้วยพลังแห่งแรงบันดาลใจและจินตนาการลุ่มลึก…
อ่าน เวลากาแฟ
วิรัตน์ แสงทองคำ คอลัมนิสต์ ธุรกิจอิสระ ด้วยวัตรปฏิบัติ 4 ทศวรรษกับผลงานนับพันชิ้น งานบางส่วนปรากฏใน https://viratts.wordpress.com/และ https://www.facebook.com/วิรัตน์-แสงทองคำ เบื้องหลังฉาก “เวลากาแฟ” ดำเนินไปเป็นกิจวัตร ด้วยเรื่องราวและความคิดที่แตกต่าง เพิ่งจะเปิดสู่วงกว้างครั้งแรก @Marketeer online
–
อัพเดตข่าวสารการตลาดทุกวันได้ที่ Website: Marketeeronline.co
Facebook: www.facebook.com/marketeeronline
